Báo Nhật – Hầu hết mọi người đều mơ mộng một viễn cảnh trong mơ khi đi xuất khẩu lao động tại một đất nước phát triển và hiện đại như Nhật Bản . Ai cũng sẽ nghĩ sẽ được làm tại môi trường chuyên nghiệp với mức lương hậu hĩnh, cơ sở vật chất đủ đầy, thế nhưng khi sang làm việc, nhiều lao động Việt xuất khẩu Nhật Bản đã vỡ mộng.
Mạo hiểm thế chấp ngôi nhà nhỏ ở quê và vay chạy thêm người thân 300 triệu đồng, chị Hà (quê Thái Bình) quyết định để lại đứa con 9 tháng tuổi ở nhà để đi xuất khẩu lao động tại Nhật bản với mong ước sẽ được làm việc trong môi trường hiện đại, và kiếm được một số tiền để về lo cho cuộc sống gia đình. Thông qua một công ty môi giới ở Thanh Xuân, Hà Nội, sau 1 năm miệt mài học tiếng , chị là một trong 26 người may mắn được sang Hokkaido, miền Bắc nước Nhật làm việc trong đợt tuyển dụng lần đó.
Khung cảnh chào đóng lao động thường được các công ty đua ra để mời chào khách hàng .Thế nhưng, sau nhiều giờ háo hức trên máy bay về một miền đất hứa để thay đổi cuộc đời, chị Hà vô cùng hụt hẫng khi lê những bước chân mệt mỏi tới phòng trọ được công ty tại đây tìm giúp để tá túc.
Khung cảnh bữa cơm ăn vội của những người con lao động xa xứ khiến nhiều người không cầm được nước mắt.. Chị choáng váng trước căn phòng trọ rộng 16 m2 cho 4 người ở, song cơ sở vật chất cũng chỉ hơn một chút so với căn nhà cấp 4 ở quê nhà Thái Bình.
Mặc dù chị làm việc tại Hokkaido, một khu miền quê Nhật Bản, nhưng giá thuê phòng tại đây quy ra tiền Việt cũng lên tới 12 triệu đồng/phòng 4 người ở một con số quá cao cho những người lao động như chị . Khi làm hợp đồng thuê phòng, chị phải nộp thêm 20 triệu đồng nữa . Theo chủ nhà, đây là số tiền đặt cọc, sẽ trừ dần nếu người thuê làm hỏng hóc hoặc mất đồ trong thời gian thuê phòng trọ . Dù tiết kiệm tối đa, song tiền điện, ga mỗi tháng cũng hết khoảng 1,5 triệu đồng. “Tiền mất song không để tật mang, 4 chị em trong phòng bảo nhau gắng chịu làm việc chăm chỉ để có tiền gửi về nhà trả nợ và gom góp một khoản kha khá sau 3 năm xa gia đình”, chị Hà tâm sự trong nước mắt.
Bữa ăn chỉ có cơm, rau của nhóm công nhân Việt làm việc tại Nhật Bản rất ít khi thịt có trong thực đơn hàng ngày. chị Hà cho biết mỗi giờ làm việc, chị Hà được chủ trả 750 yên, như thế chị sẽ thu về khoảng 130.000 yên/tháng, tương đương 27,5 triệu đồng. Trừ tất cả phụ phí, bảo hiểm, ăn ở, mỗi công nhân như chị Hà chỉ để lại được khoảng 12-13 triệu đồng . Song để có mức thu nhập mơ ước ở Việt Nam này , chị Hà phải tiết kiệm tới mức tối đa có thể . “Bữa cơm tự nấu thường chỉ có cơm, rau và trứng, thỉnh thoảng có chút cá tươi. Bởi nếu mỗi lần ra tiệm ăn cơm,với số tiền 100.000 đồng mỗi người/bữa chỉ đủ 1/5 cái dạ dày như thế sẽ khoogn đảm bảo sức khỏe để làm việc . Bên cạnh đó, cả việc cắt tóc, thậm chí may quần áo, chị em trong phòng cũng đều tự túc” để giảm tối đa chi phí phát sinh, chị Hà cho hay.
Khó khăn chồng chất khó khăn, cùng những đêm nhớ con, nhớ chồng, chị Hà khóc thầm mà chẳng dám tâm sự cùng ai . Chị cho biết, chị chưa bao giờ mường tượng trong đầu rằng đi xuất khẩu lao động nước ngoài lại vất vả hơn là làm trong nước như thế này. Những gì công ty môi giới từng vẽ ra có thể là ở một thế giới khác chứ không phải là nơi mà chị đang sinh sống và làm việc bây giờ. Ngoài đi sang theo dạng xuất khẩu lao động, nhiều người Việt sang Nhật Bản làm việc theo hình thức du học sinh. Song cũng không khá khẩm hơn những người lao động xuất khẩu là bao , không ít sinh viên phải đối mặt những khó khăn không biết trước. Khác với những gì mường tượng khi còn học tiếng ở Việt Nam, sau hai tuần sang du học tại Ehime, Nhật Bản, Thanh Hiếu, chàng trai 24 tuổi người Hải Dương đã bật khóc khi phải trải qua những chuyện trước đây anh không bao giờ nghĩ sẽ xảy ra . Anh cho biết, muốn có tiền nộp học phí và chi trả các khoản thuê nhà, sinh hoạt, Hiếu phải học và làm 12-14 tiếng một ngày.
Mỗi năm, Hiếu phải nộp 65-90 man (tùy diện học) – dao động khoảng 130-180 triệu đồng tiền học phí cho quá trình học tập . Để có tiền chi trả, ngoài 8 tiếng học tại trường, Hiếu phải tranh thủ đi làm thêm tại một nhà hàng cách nơi ở 2 km vào thời gian rảnh để có tiền trang trải. Việc làm tại đây không thiếu song theo quy định của luật pháp Nhật Bản , mỗi du học sinh chỉ được làm thêm tối đa 28 tiếng một tuần. Mỗi giờ làm thêm được tính giá 820 yen, ban đêm là 1.100 yên. Vì lẽ đó, du học sinh tại đây thường chọn làm vào ca đêm để có thu nhập cao hơn.
Hình ảnh cơ sở vật chất tồi tại phòng trọ của nhóm lao động Việt tại Nhật Bản phản ánh trên trang cá nhân khiến nhiều người ái ngại. Những áp lực học hành cùng với việc kiếm tiền trang trải học phí, phân nửa nhóm du học sinh cùng Hiếu đã nghỉ học để đi làm kiếm tiền . Hầu hết họ trốn ra ngoài để đi làm thêm để có thể kiếm được số tiền cao hơn . Song rủi ro rất cao, bởi họ không được đóng bảo hiểm hay có một đơn vị bảo vệ quyền lợi cho họ . Nếu bị phát hiện, trường hợp xấu nhất, những sinh viên này sẽ bị trục xuất về nước. “Ban ngày đi học, ban đêm đi làm, tôi chỉ được chợp mắt được 2-3 tiếng vào lúc rạng sáng. Vì thế, mỗi khi lết chân về đến phòng, tôi gục ngay trên giường chẳng còn thiết đến ôn bài, ăn uống, thậm chí là vệ sinh cá nhân”, Hiếu tâm sự. Anh Trần Thanh Tâm, đại diện một công ty môi giới xuất khẩu lao động ở Hà Nội cho biết, thị trường lao động Nhật Bản vài năm trở lại đây khá nhạy cảm. Song xí nghiệp Nhật trả lương rất sòng phẳng. Luật lao động Nhật Bản quy định, mỗi giờ làm thêm bằng 130% giờ làm bình thường, làm đêm và các ngày nghỉ, lễ tết có nhiều sự thay đổi, lên tới 200%. Do đó, thị trường này luôn hấp dẫn lao động nước khác, đặc biệt là với thì trường lao động Việt Nam.
Cũng theo anh Tâm cho biết , thời gian gần đây, việc nhiều trường hợp lao động làm việc tại Nhật bị “bóc lột” hoặc có thu nhập thấp là do họ chưa tìm hiểu trước khi đồng ý đi xuất khẩu hoặc do trung tâm giới thiệu họ có hành vi làm ăn thiếu trách nhiệm . Những người này thường không được tư vấn kỹ khi ký hợp đồng. Thông thường, nghiệp đoàn là nơi móc nối giữa người lao động và công ty tiếp nhận. Thế nhưng, lao động đi visa kỹ sư sẽ không có nghiệp đoàn quản lý. Điều này sẽ rất bất lợi cho người lao động nếu xảy ra sự cố hoặc có một bên vi phạm hợp đồng. “Song dù qua hay không qua công ty phái cử (môi giới) thì hợp đồng đều phải rõ ràng 2 bên bằng 2 thứ tiếng Việt – Nhật được quy định rõ rành mọi điều khoản. Trước khi lao động sang Nhật Bản đều có buổi nói chuyện, đàm phán với luật sư người Việt của công ty. Nhưng hầu hết người lao động còn khá háo hức và chủ quan nên không hỏi kỹ về tính chất công việc đặc biệt là chế độ đãi ngộ của công việc. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến rủi ro không đáng có”, anh Thanh cho chúng tôi biết
Cũng theo anh Thanh, với trường hợp lao động “chui” bỏ trốn ra ngoài – không qua công ty môi giới Việt Nam hoặc cơ sở hợp pháp nào tại nước sở tại, hậu quả đối với người lao động là khôn lường khi không có một đơn vị nào đứng ra bảo hộ về quyền lợi . Nếu có chuyện gì xảy ra người phải chịu 100% trách nhiệm chính là người lao động Mới đây, 43 lao động Việt tại Nhật Bản kêu cứu đến Ban Bảo hộ công dân (Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản) về tình trạng các điều kiện làm việc, ăn ở, sinh hoạt tại Nhật không như các điều khoản đã kí kết với một công ty con của Freesia House Corporation (6-8-3 Sotokanda Chiyoda-Ku, Tokyo). Theo thông tin trong đơn kêu cứu, những người lao động này bị cấm ăn cá, thịt, trứng và chỉ được phép nấu gần 4 kg gạo một bữa cho 43 người ăn. Ngoài ra, họ còn không được bảo hộ lao động trong môi trường làm việc độc hại cho sức khỏe con người . Hàng ngày, 43 lao động bị buộc phải thức dậy lúc 5h30 để tập thể dục, kể cả trong điều kiện thời tiết xấu, tuyết rơi dày và đến gần 23h mới được tự do làm việc cá nhân. Vự việc đang gây xôn xao dư luận và thay đổi cách nhìn về việc đi xuất khẩu lao động của nhiều người.
Nguồn: Nuocnhat
